Img

KIRISJI Biomexanika faniga Aristotel va Galcnning O$lam va hayvonlar harakatlarini tahlil qilishga bag'ishlangan ilmiy ishlarida ilk bor asos solingun. Odam gavdasi tuzilishini (anatomiyasini) uning harakatlari bilan bog'liqligini o'rgangan Leonardo da Vinchi (1452-1519) biomexanikaga katla hissa qo'shgan. U, o'tirgan holaldan lil turish holatiga o'tish, tepalikka va pastlikka qarab yurish hamda sakrash paytida odam gavdasining mexanikasini tushuntirgan. R. Dekart (1596-1650) rellcklor nazariyaga asos solgan, odamning sezgi a'zolariga la'sir ko'rsatuvchi atrof-muhitning ma'ium bir omili, uning harakatlarini yuzaga kelishiga sababchi bo'!isbi mumkinligini ko'rsalgan va erkin harakatlarning kelib chiqishini aynan shu bilan tushunlirgan. hahyalik ohm (vrach, matematik, fizik) D. Borelli (16011-1679) "hayvonlaming harakatlari to'g'risidagi" kitob. bilan biomexanikaga fan sifalida asos solgan va rimjlanishiga kana ta'sir ko'rsa\gan. D.Borclli odam organizmiga mashina sifatida qaragan va nafas olish, qonning harakatlanishi va mushaklarning ishlashini mcxanika nuqtai nazari orqali tushuntirishga intilgan. Bi%glk me.mniko - biologik tizimlardagi mexanik harakallar to'g'risidagi fan s.falida, mexanika lamoyillaridan o'zining metodik apparati sifalida foYdalanadi. Biomexo/li!D - bu. biologiyaning bo'limi bo'lib, lirik to'qimalar, a'zolar V;J birbutun organizmning mexanik xususiyatlarini hamda ularda sodir bo'layolgan mexanik hodisalarni (hara!.at. nafas olish paYlida va h.k.) o'rganadi. Bu fan. nazariy va amaliy mexanikaning usullandan foydalangan holda gavda tarkibiy c1ementlarining deformalsiyasini, lirik organlzmdagi suyuqhklar va gazlaming oqimim, gavda q.smlarining fazodagi harakatlarini, umuman harakatlaming muslahbmJigi va boshqarilishini hamda ushbu usul (IO'lIan"hi mumkin bo'igan boshqa masalalami lalq.q qiladi. Bunday tatqiqotlar asosida a'zolar \"a organizm tizimlarining biorncA3mk lavsillarini tuzish mum~in bo'lad., ularni bilish, boshqarish prayonlalini o'rganish uchun muhim ahumiyat Imsb etaLh. Biomcxanika soha,i.J;,gi 3jlosiy tat'li,!otlar odam va hayvonlarninll h.~rakatl"rini o'rganlsh b,laA bog'li,! ho'igan. lIozi.gi vaqtda. ushbu fanning ishlatili~h soha~i progrc .. iv ravishda kengaymoqda, u nafas oli,h til.imini, qon aylalllsh tilimini, ixli.oslashgan retseptorlami va hoka7.0larni o'rgalllshni ham qamrab olmoqda.